«ایاک و الغفلة ففیها تکون قساوة القلب؛ زنهار از غفلت که قساوت قلب تنها در بستر غفلت نشو و نما می‌کند!»

خروج ار غفلت

«الیقظة نور، الیقظة استبصار، الیقظة فی الدین نعمة علی من رزقه؛ 

 بیداری نور است، بیداری بینایی و بصیرت است، بیداری و آگاهی در دین نعمتی است بر کسی که (این بیداری) به او روزی شده است».

یقظه

« اما من دائک بلول ام لیس من نومتک یقظة... و کیف لایوقظک خوف بیات نقمة و قد تورطت بمعاصیه مدارج سطواته فتدا و من داء الفترة فی قلبک بعزیمة و من کری الغفلة فی ناظرک بیقظة...؛ 

 آیا درد تو را بهبودی و خواب تو را بیداری نیست؟!....پس چگونه ترس شبیخون خشم الهی تو را بیدار نمی‌کند و حال‌آنکه براثر نافرمانی از دستورهای او به مدارج قهر و غضب او درافتاده‌ای! پس سستی خود را به تصمیم و قاطعیت، و خواب و غفلت را به بیداری و حرکت درمان کن....»

افحسبتم انما خلقناکم عبثاً و انّکم الینا لا ترجعون

راه‌هایی برای مبارزه با نفس و تزکیه و تهذیب

۱. خود شناسی؛
۲. خود آگاهی و احساس مسئولیت (یقظه)؛
۳. خدا آگاهی (تذکر)؛
۴. سیر در آفاق و انفس (تفکر و تدبر)؛
۵. دوستی و دشمنی برای خدا؛
۶. علم به شرایع و احکام؛
۷. انتخاب دوستان صالح؛
۸. پرهیز از محرمات (غیبت، دروغ، سخن‌چینی، تهمت، مسخره کردن،...)؛
۹. عمل به مستحبات و ترک مکروهات؛
۱۰. توبه و استغفار؛
۱۱. انجام دادن واجبات؛
۱۲. مرابطه، مراقبه، محاسبه و معاتبه؛
۱۳. نیت و اخلاص؛
۱۴. ریاضت و مجاهدت با نفس؛
۱۵. خدمت به بندگان خدا؛
۱۶. توکل و اعتماد به خدا؛
۱۷. خوش رفتاری با مردم (صله رحم، عیادت بیمار، رعایت حقوق و حفظ حریم دیگران، عفو و اغماض، وفای به عهد و...)
۱۸. رعایت آداب و سنن در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی.

«و الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا»

«غالب الشهوه قبل قوه ضراوتها

بر هوای نفست غلبه کن، قبل از این‌که نیرومند گردد، که اگر قوی شد تو را مسخر می‌سازد و به هر طرف که بخواهد می‌کشد. در آن صورت نمی‌توانی در برابرش مقاومت نمایی.»

«و ما ابرّی نفسی انّ النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربّی؛

«و ما ابرّی نفسی انّ النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربّی؛ هرگز نفس خود را تبرئه نمی‌کنم که نفس (سرکش) بسیار به بدی‌ها فرمان می‌دهد».

«ثمّ رددناه اسفل سافلین

لا اقسم بیوم القیامه و لا اقسم بالنفس اللوامه؛ سوگند به روز رستاخیز و سوگند به نفس سرزنش گر»