تکلیف به مالایطاق محال است

مادامی که تمام علت ها تامین نشود معلولی پدیدار نمی گردد.(معلول نمی تواند از علتش تخلف کند)

هرآن چه که به مرحله وجوب نرسد ایجاد نمی شود(نظر اشاعره)

نظر اشاعره من باب قاعده الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار

قاعده عدم معذوریت شخصِ مضطرِّ به اختیار خود

این قاعده در مواردی هم چون تجرّی، اجتماع امر و نهی و ترتب در علم اصول به کار می رود و در فقه نیز برخی از مشکلات از طریق این قاعده حلّ می شود. کاربرد این قاعده در جایی است که مکلفی با اختیار خویش کاری انجام دهد که به سلب اختیار از او و مضطر شدن وی منجر گردد. اصولیون بر این اعتقادند که این اضطرار با مسئول بودن او در نظر عقل و شرع منافات ندارد؛ یعنی اگر اساس و ریشه اضطرار شخص مکلف، سوء اختیار او باشد، این امر موجب معذوریت او نمی گردد و هم چنان مسؤلیت عدم انجام تکلیف خویش را بر عهده دارد.
← مثال
۱. ↑ الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۴۲۶. ۲. ↑ الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۴۳۰. ۳. ↑ کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۳، ص۱۳۵. ۴. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۷، ص۱۴۷. ۵. ↑ آراؤنا فی اصول الفقه، طباطبایی قمی، تقی، ج۱، ص۲۶۹.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۰۸، برگرفته از مقاله «قاعده الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار»

تکلیف روی عنوان(متعدد یا واحد) و روی معنون(متعدد یا واحد)

تکلیف به مالایطاق

یک-بدون سوءاختیار:تکلیف محال است.

دو-با سوءاختیار:تکلیف محال نیست.

منشا استحاله

اجتماع ضدین(تعدد جهت(اجتماع امرونهی نیست/محال نیست)،وحدت جهت(اجتماع امرونهی ممتنع))

تکلیف به مالایطاق

استحاله و منشا آن

استحاله، در فقه، به‌معنای تبدیل شدن چیز نجس به چیزی پاک. فقیهان آن را از مُطَهِّرات می‌دانند. براساس این فتوا، اگر شیء نجس تغییر ماهیت دهد، پاک می‌شود. برای مثال اگر سگ بمیرد و تبدیل به خاک شود، آن خاک پاک است. همچنین خاکسترِ چوبِ نجس پاک است.

برپایه دیدگاه‌های فقهی، تبدیل‌شدن گندم به آرد یا نان و همچنین تبدیل شیر به پنیر استحاله نیست و احکام آن را ندارد.

تعریف فقهی استحاله و مصادیق آن

استحاله، در فقه، به‌معنای تغییر ماهیت عین نجس یا چیزی است که در اثر برخورد با عین نجس، نجس شده است؛ مثلاً وقتی چوب تبدیل به خاکستر یا دود شود، یا جسد حیوان یا انسان تبدیل به خاک شود، می‌گویند استحاله رخ داده است.^[۱]

دیگر مصادیق استحاله که در کتاب‌های فقهی مطرح می‌شود، عبارتند از: تبدیل‌شدن مدفوع به خاک، تبدیل‌شدن ادرار یا مایع نجس به بخار، تبدیل نطفه به حیوان، تبدیل غذای نجس به جزئی از بدن حیوان حلال‌گوشت.^[۲]

تغییر ویژگی‌های چیزی یا پراکنده شدن اجزای چیزی استحاله محسوب نمی‌شود؛ مثلاً تبدیل گندم به آرد یا نان یا تبدیل شیر به پنیر.^[۳]

مُطَهِّربودن استحاله

به‌فتوای فقیهان، استحاله یکی از اقسام مُطَهِّرات است.^[۴] مطهرات به چیزهایی می‌گویند که سبب برطرف‌شدن نجاست می‌شوند.^[۵]

تفاوت استحاله و انقلاب

مقالهٔ اصلی: انقلاب (فقه)

انقلاب، در فقه، به این معناست که شراب تبدیل به سرکه شود.^[۶] در خصوص یکی‌بودن استحاله و انقلاب، میان فقیهان اختلاف‌نظر هست؛ برخی از فقیهان انقلاب را نوعی استحاله دانسته و در بحث از استحاله، از انقلاب هم بحث کرده‌اند،^[۷] اما گروهی انقلاب را در عنوانی جدا مطرح کرده‌اند.^[۸]

به‌گفته سید ابوالقاسم خویی (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش)، انقلاب از اقسام استحاله است، زیرا در انقلاب، به‌لحاظ عرفی، ماهیت شراب تغییر می‌کند.^[۹]

احکام استحاله

برخی از احکام استحاله، براساس توضیح‌المسائل، به‌شرح زیر است:

• اگر عین نجس یا چیزی که نجس شده، به‌گونه‌ای تغییر کند که به‌صورت چیز پاکی درآید، پاک می‌شود.
• چوبِ نجسی که سوخته و خاکستر شده، پاک است.
• اگر سگ در نمکزار فرو رود و نمک شود، پاک می‌شود.
• اگر گندمِ نجس را آرد کنند یا با آن نان بپزند، پاک نمی‌شود.
• کوزۀ گِلی و مانند آن که از گِل نجس ساخته شده نجس است.
• چیز نجسی که معلوم نیست استحاله شده یا نه، نجس است.^[۱۰]

پانویس

1. ↑ مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۷۰؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۲.
2. ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳.
3. ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳.
4. ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۲.
5. ↑ مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۲۸.
6. ↑ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۳.
7. ↑ برای نمونه نگاه کنید به امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۳۷.
8. ↑ برای نمونه نگاه کنید به یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۳.
9. ↑ نگاه کنید به خویی، موسوعة الامام خویی، ۱۴۱۸ق، ج۱۴، ص۱۵۹.
10. ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۸۱، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۱.

منابع

• امام خمینی، سیدروح‌الله، تحریرالوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۲ش
• بنی‌هاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، توضیح‌المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۱ش..
• خویی، سیدابوالقاسم، موسوعة الامام الخویی، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
• مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات‌الفقه، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش.
• یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.

امربه تخلص و نهی از غصب موجب تقیید نیست

خروج واجب(امر دارد)

 

هرآنچه را که شارع نهی کند اغلب ممتنع است.