وجوه افتراقی عام و خاص با مطلق و مقید
لفظ دال بر ماهیتی بدون قید را مطلق گویند
۱ - تعریف
[ویرایش]
«مطلق» در لغت به معنای « مرسل » و چیزی بدون قید است. و در اصطلاح به لفظی می‌گویند که بر معنایی شایع دلالت می‌کند.
۲ - نظر سیوطی و اصولیون
[ویرایش]
سیوطی می‌گوید: «مطلق لفظی است که بر ماهیتی بدون هرگونه قیدی، دلالت می‌کند».
در اصول گفته‌اند: «ما دل علی معنی شائع فی جنسه و یقابله المقید؛ مطلق لفظی است که بر معنایی شایع و قابل صدق بر افراد کثیر دلالت می‌کند و مقید مقابل آن است».
۳ - مثال مطلق در قرآن
[ویرایش]
اطلاق شهادت در بیع و امثال آن در «واشهدوا اذا تبایعتم»
و «فاذا دفعتم الیهم اموالهم فاشهدوا علیهم».
در این آیات ، شهادت مطلق است، و مقید به شرطی مانند عدالت نیست؛ در حالی که در آیه ۲ سوره طلاق
و آیه ۱۰۶ سوره مائده ،
هر شهادتی به شرط عدالت مقید شده است.
۴ - شباهت به عام و خاص
[ویرایش]
مطلق و مقید مانند عام و خاص است؛ با این تفاوت که دلالت عام بر افراد خود به وضع است، و دلالت مطلق بر افراد، به مقدمات حکمت .
۵ - عناوین مرتبط
[ویرایش]
مقید .
۶ - پانویس
[ویرایش]
| ۱. | ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۸۲. |
| ۲. | ↑ نساء/سوره۴، آیه۶. |
| ۳. | ↑ طلاق/سوره۶۵، آیه۲. |
| ۴. | ↑ مائده/سوره۵، آیه۱۰۶. |
| ۵. | ↑ زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص (۱۵-۱۷). |
| ۶. | ↑ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۰۱. |
| ۷. | ↑ مظفر، محمد رضا، ۱۹۰۴ - ۱۹۶۴م، اصول الفقه، ج۱، ص۱۶۷. |
| ۸. | ↑ کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۰۳. |
| ۹. | ↑ مشکینی، علی، ۱۳۰۰ -۱۳۸۶، اصطلاحات الاصول، ص۲۳۶. |
