تقسیمات مغایرت ما بین ذات و مبدأ

الف-تغایر وجودی و مصداقی و خارجی و عینی؛ یعنی ذات و مبدأ ،هریک در خارج ،مابازاء و مصداقی دارند؛ یکی از مقوله جوهر و دیگری از مقوله عرض است. مانند کلیه اعراضی که در خارج بر جواهر حمل می شوند.مثلاً می گوییم: ((الجسم ابیض)) ،((الانسان کاتب)) و ((زید ضارب))

ب-تغایر مفهومی و معنایی؛یعنی ذات و مبنا،در خارج ، به یک وجود موجودند و یک ما بازاء دارند و میان آن دو، عینیّت و وحدت حکم فرماست،ولی در ذهن ما معنایی که از ذات فهمیده می شود غیر از معنایی است که از مبدأ تداعی می شود. مانند کلیّه صفات ثبوتیّه و کمالیّه و جمالیّه خداوند. مثلاً می گوییم:((الله عالم،قادر،مرید،حی)) که مبادی این اوصاف؛یعنی علم و اراده و قدرت و حیات،در خارج،عین ذات واجب الوجود است و زاید بر ذات نیست و انفکاک محال است؛ولی معانی ای که از ذات و از هریک از مبادی مذکور در ذهن می آید،غیر از معنایی است که از بقیّه ،تبادر می کند.