ادله اشاعره قائل به کلامات خاص

برای اثبات کلام کلام نفسی و مغایرت طلب و اراده دلایلی آورده اند که در ذیل مهم ترین آن ها مطرح می گردد و جواب داده می شود:

1-دلیل اوّل اشاعره:

اشاعره به شعری از شاعر عرب استناد کرده اند و آن این که:

ان الکلام لفی الفوائد و انما                جعل اللسان علی الفواد دلیلاً

به تحقیق کلام و سخن در دل و قلب است،تنها دلیل و کاشف کلام قلبی است.

گفته اند: منظور شاعر،این است که علاوه بر کلام لفظی و ظاهری، کلام نفسی و قلبی هم داریم که کلام لفظی دالّ بر آن و کاشف از آن است و آن کلام نفسی،مدلول و منکشف به کلام قولی است.

جواب: اوّلاً این یک شعر است و کلام معصوم یعنی پیامبر یا امام نیست که برای ما حجّت باشد و تعبّداً بپذیریم؛ثانیاً شاید شاعر نگون بخت،هم مسلک شما بوده که در نتیجه  استناد به کلام او مصادره به مطلوب است؛ثالثاً چه شعر مذکور و چه تعابیری از قبیل بیان الرجل ینبی عن جنانه و یعرب عمّا فی ضمیره و... بیش از این دلالت ندارند که کلام لفظی ای که از موجود حکیم و عاقل و سخندان نکته سنج و فصیح و بلیغ  صادر می شود، بی جهت و لقلقه زبان نیست،بلکه پشتوانه ای دارد و از ما فی الضمیر او خبر می دهد و گوینده با گفتن این کلام در مقام کشف مطلب و مقصدی است و درصدد افاده مرادی است. فی المثل اگر می گوید:

فیا لیت الشباب یعود یوماً                 فاخبره بما فعل المشیب

آرزویی در دل دارد که زبان گشوده و آن را اظهار می کند.یا وقتی می گوید: ((لعلّ الله یحدث بعد ذلک أمراً)) امیدی به آینده در دل دارد که آن  را به زبان آورده و کلام مذکور را می گوید،