تفصیلات باب مشتق

1-مشتقّاتی که مبادی آن ها از امور سیّاله باشد-مثل حرکت ،نطق،تکلّم و مشی-درخصوص فرد تلبّسی ،حقیقت هستند و مشتقّاتی که مبداّ آن ها از امور ثابته و قارّه باشد،-مثل قیام،علم،جهل و قعود- حقیقت در اعم هستند.

2-مشتقاتی که مبدأ آنها امر حدوثی باشد-مثل ضرب و قتل -درخصوص متلبّس به مبدأ حقیقت می باشند ولی مشتقّاتی که مبدأ آنها امر ثبوتی باشد - مثل ایمان،کفر و اسلام- در اعمّ از متلبّس و منقضی حقیقت هستند.

3-مشتقّاتی که مبادی آن ها از فعلّات باشد درخصوص فرد تلبّسی حقیقت هستند و مشتقاتی که مبادی آنها از شأنیات،ملکات،صناعات و... باشد در اعمّ حقیقت هستند. به عبارت دیگر : اگر اتّصاف ذات به مبدأ اکثری باشد-مثل حرفه و صنعت و... -حقیقت در اعمّ است.

4-مشتقاتی که از افعال لازمه گرفته می شوند-مثل ذاهب،جالس،قاعد-درخصوص تلبّسی حقیقت اند ولی از آن ها که از فعل متعدّی مشتق می شوند-مثل ضارب و قاتل - در اعمّ ،حقیقت هستند.( این تفصیل به صاحب فصول منسوب است.)