قدر متیقن در مقام تخاطب
قدر متیقن در مقام تخاطب به مصداق یقینیِ مشمول حکم در مقام محاوره اطلاق می‌شود.
انواع قدر متیقن
در بحث اطلاق ، از دو نوع قدر متیقن سخن به میان می‌آید:
۱. قدر متیقن در مقام تخاطب؛ ۲. قدر متیقن خارجی.
تعریف
قدر متیقن در مقام تخاطب، آن است که مخاطب و متکلم درباره مصداق معینی سخن بگویند و بعد از مدتی، متکلم به طور مطلق به ماهیتی که شامل آن مصداق هم می‌گردد امر کند؛ برای مثال، مثلا مولا با عبد خود درباره فواید گوشت گوسفند گفتوگو می‌کند، آن گاه به وی امر می‌کند: «اشتر اللحم»؛ در این جا اگر چه کلام او مطلق است، ولی قدر متیقن در مقام محاوره و تخاطب، همان گوشت گوسفند است.
و یا مانند آن که مولا با عبد خود درباره ثواب آزاد کردن بنده مؤمن سخن گفته و بعد از مدتی می‌گوید: «اعتق رقبة»، که گر چه کلام او اطلاق دارد و شامل مطلق عبد چه مؤمن و چه کافر می‌شود، اما قدر متیقن در مقام تخاطب، عتق رقبه مؤمن است.
نکته
به نظر مرحوم « آخوند خراسانی » یکی از مقدمات حکمت ، عدم وجود قدر متیقن در مقام تخاطب است.
