حیازت مباحات
حیازت مباحات اصطلاحی فقهی حقوقی است که یک باب از اسباب تملک را در قانون مدنی و کتب فقهی به خود اختصاص داده‌است. قاعده حیازت مباحات (مَنْ حازَ مَلِکَ: کسی که حیازت کند، مالک می‌شود) قاعده فقهی استنباط شده از قرآن، روایات و بنای عقلا است.
ماده ۱۴۶: مقصود از حیازت تصرف و وضع ید است یا مهیا کردن وسایل تصرف و استیلا. ماده ۱۴۷: هر کس مال مباحی را با رعایت قوانین مربوطه به آن حیازت کند مالک آن می‌شود.
ماده ۲۷: اموالی که ملک اشخاص نمی‌باشد و افراد مردم می‌توانند آنها را مطابق مقررات مندرجه در این قانون و قوانین مخصوصه مربوطه به هریک از اقسام مختلفه آنها تملک کرده یا از آنها استفاده کنند مباحات نامیده می‌شود مثل اراضی موات یعنی زمینهایی که معطل افتاده و آبادی و کشت وزرع در آنها نباشد.
عناصر حیازت
محمدجعفر جعفری لنگرودی عناصر حیازت مباحات را اینگونه بیان می‌کند:
وجود مال منقول مادی در خارج
مال مذکور مالک نداشته باشد (چه در اصل مالک نداشته باشد مثل ماهی دریا و چه مالک داشته ولی وی از آن مال اعراض کرده باشد)
ایجاد سلطه بر مال یا تهیه مقدمات تصرف
قصد حیازت کردن (بنابر این اگر فقط قصد انجام دادن آن را داشته باشد، کافی نیست)
حیازت مباحات با توجه به تناسب انواع آن مختلف است:
حیازت اراضی موات: احیاء آن
حیازت دفینه: کشف آن
حیازت حیوانات وحشی: شکار آن
حیازت آب رودخانه و ماهی: تصرف مادی در آنها
شرایط حیازت‌کننده
ویرایش
سید مصطفی محقق داماد برای حیازت‌کننده سه شرط را ذکر می‌کند:
اهلیت
اصالت و مباشرت
قصد
