موازنه در حق و تکلیف

https://ensani.ir/fa/article/83800/%D8%AD%D9%82-%D9%88-%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81

 

حق یک معناى جامع دارد و چند معناى خاص; معناى جامع آن مشترک میان همه معانى است و آن، چنانکه خواهد آمد، به معناى ثابت و الا معناى خاص مراد است . باید تامل و اندیشه کرد که کدام یک از معانى خاص آن، در بحث‏حقوق بشر اراده شده است؟ حق معناى جامعى دارد که اگر به شکل مصدرى استعمال شود، به معناى «ثبوت‏» است و اگر به صورت وصفى به کار رود، به معناى «ثابت‏» است . معانى خاص و جزئى آن، که از راه تقابل فهمیده مى‏شود بدین قرار است که گاهى حق در برابر «باطل‏» قرار مى‏گیرد مثل: «جاءالحق و زهق الباطل‏» (1) و «قل جاء الحق و ما یبدؤ الباطل و ما یعید» . (2) و گاهى در برابر «ضلال و گمراهى‏» قرار مى‏گیرد، مثل: «ما ذا بعد الحق الا الضلال‏» (3) و گاهى در مقابل «سحر و جادو» مى‏آید، که مصداق باطل‏اند، مثل: «ماجئتم به السحر ان الله سیبطله‏» (4) و گاهى در مقابل «هوى‏» است، مثل: «ولو اتبع الحق اهواءهم لفسدت السموات و الارض‏»