بایگانی شهریور ۱۴۰۲ :: دانشجویان کارشناسی ارشد مهندسی برق کنترل

سید محمود طاهری: در یکی دو دهه اول، بیشتر شاهد رشد مبانی نظری ریاضیات فازی بودیم. از حدود دهه ۱۹۸۰ بود که کاربردهای ریاضیات فازی و منطق فازی آغاز شد و از دهه ۱۹۹۰ شاهد تولید محصولات تجاری با استفاده از این منطق بودیم. نخستین کشورهایی که به کاربرد منطق فازی بیشتر توجه کردند، ژاپن و کره جنوبی بودند. جالب است که بدانید در سال ۱۹۹۰ کلمه فازی در ژاپن کلمه سال شناخته شد. از اولین کاربردهای منطق فازی نیز استفاده از آن در کنترل حرکت قطار در ژاپن بود. اکنون محصولات مختلفی براساس کنترل فازی وارد بازار شده اند مانند دوربین، پلوپز، ماشین لباسشویی و یخچال. حتی در طراحی و ساخت جلوه‌های ویژه برخی فیلم‌های سینمایی (مانند ارباب حلقه ها و من ربات هستم) نیز از منطق فازی استفاده شده است. اخیرا تبلیغ ماشین لباسشویی را در یکی از مجلات در ایران دیدم که بر اساس منطق فازی کار می‌کند و در تبلیغ آن نوشته شده بود بر اساس منطق فازی (Fuzzy Logic).

سید محمود طاهری: پروفسور زاده در طول عمر خود 245 مقاله علمی، غیر از کتاب‌ها و سخنرانی‌های همایش‌ها منتشر کرده است. این را بگویم که در یک تقسیم بندی، در ریاضیات دو رویکرد کلی داریم؛ یکی رویکرد ریاضیدانانی که تئوری کار می‌کنند و دیگری کسانی که تحقیقاتشان برگرفته از مسائل واقعی است و در راستای حل این مشکلات، ریاضیات را تکامل می‌بخشند. پروفسور لطفی زاده از سنخ ریاضیدانان نوع دوم بود. او هنگامی که در سیستم‌های کنترل و مهندسی برق کار می‌کرد متوجه شد ریاضیات کلاسیک پاسخگوی بسیاری از مسائل دنیای واقعی نیست. لذا به مبانی ریاضی بازگشت و از مبنا ریاضیات کلاسیک را متحول کرد. در همین رابطه ایشان در دهه ۱۹۷۰ نظریه استدلال تقریبی (Approximate Reasoning) را طرح کرد که مبنای بسیاری از سیستم‌های هوشمند قرار گرفت. سپس نظریه امکان (Possibility Theory) را مطرح کرد که یک نظریه درباره نایقینی است. بعدا نظریه محاسبات گرانولار (توده ای) (Granular Computing) را طرح کرد که اکنون به موضوعی گسترده تبدیل شده است. در سال‌های اخیر نیز ایده محاسبه با واژه (Computing with Words) به جای محاسبه با اعداد را معرفی کرد و مبانی نظری این ایده را تکامل بخشید. پروفسور زاده تا اواخر عمر خود همچنان به تالیف مقاله اشتغال داشت و در نشست‌های علمی شرکت می‌کرد. جالب است بدانید که ایشان در سال ۲۰۱۲ یعنی در ۹۲ سالگی، کتابی با عنوان "محاسبات با واژه‌ها: مفاهیم و ایده‌های اصلی" منتشر نمود که شامل مبانی نظریه‌ای است که در بالا اشاره کردم.

سید محمود طاهری: پرسش خوبی است. خود پروفسور زاده ‌می‌گوید که تصور من این بود که منطق فازی بیشتر مورد توجه دانشمندان علوم انسانی قرار بگیرد. توجه دارید که در علوم انسانی و هنر خیلی بیشتر با مفاهیم نادقیق روبرو هستیم. مانند کودکان بیش‌فعال، جوانان مذهبی، جوامع توسعه‌یافته، مدیران با موفقیت کم، رضایت شغلی، زوج‌های با سازگاری نسبتا خوب، فیلم‌های همراه با خشونت، معماری تلفیقی و ... ولی خلاف پیش‌بینی پروفسور زاده، منطق فازی نخست مورد توجه مهندسان به ویژه در حوزه‌های کنترل و از سویی دیگر هم مورد توجه ریاضیدانان نظری و کاربردی قرار گرفت. البته از حدود دو دهه پیش توجه محققان در حوزه‌های روانشناسی، علوم شناختی، مدیریت و اقتصاد به منطق فازی و ریاضیات فازی بیشتر جلب شده است. حتی پژوهش‌هایی نیز در حوزه مطالعات تاریخ و جامعه شناسی طبق منطق فازی انجام شده است. اخیراً ما در قالب یک کار تیمی مطالعاتی را در کاربرد ریاضیات و منطق فازی در باستان‌شناسی آغاز کرده‌ایم.

حوزه دیگری که شایسته اشاره است، حوزه علوم پزشکی است. می‌دانید که بسیاری از مفاهیم پزشکی مبهم هستند و بسیاری از تشخیص‌ها نیز نادقیق اند. برای نمونه، فشارخون بالا، سن زیاد، نارسایی عروق و درد شدید همه مفاهیمی نادقیق‌اند. همچنین تشخیص‌ها و تجویزها نیز نادقیق هستند. مثلا اینکه افراد با قند بالا باید تحرکات ورزشی زیاد داشته باشند یا اینکه تغذیه نامناسب منجر به ریسک بالایی در سرطان معده می‌شود. ملاحظه می‌کنید که علوم پزشکی آکنده از مفاهیم نادقیق و استنتاج‌های نادقیق است. در این موارد منطق فازی می‌تواند کمک کند تا این مفاهیم و این استنتاج‌ها را به طور علمی و ریاضی بررسی و تحلیل کنیم. گفتنی است که سامانه‌های پزشکی هوشمند که بخشی از آنها مبتنی بر منطق فازی است هم اکنون در برخی مراکز پزشکی-درمانی پیشرفته در سطح دنیا استفاده می‌شود.

سید محمود طاهری: پروفسور زاده پدری اردبیلی و مادری آذری-روسی داشته است. پدر وی به دلایلی از اردبیل به باکو (که بادکوبه نام داشته است) کوچ کرده بود. پروفسورزاده در سال ۱۲۹۹ شمسی در بادکوبه متولد می‌شود. جالب است بدانید که پدر ایشان حتی شناسنامه او را که موجود است، در کنسولگری ایران در باکو گرفته است. هنگامی که ده ساله بوده به اتفاق خانواده به ایران می‌آیند. پروفسور زاده تحصیلات خود را در تهران ادامه می‌دهد و سال ۱۳۱۷ از دبیرستان البرز تهران فارغ التحصیل می‌شود. در همان سال در دانشکده فنی دانشگاه تهران پذیرفته شده و در سال ۱۳۲۱ (معادل ۱۹۴۲ میلادی) در رشته مهندسی برق از دانشگاه تهران فارغ التحصیل می‌گردد. مدارک و مستندات مربوط به دبیرستان و دانشگاه ایشان موجود است و چند سال قبل هنگام برگزاری کنگره بزرگداشت ایشان در دانشگاه تهران در معرض توجه قرار گرفت.

سید محمود طاهری: با برنامه‌ریزی دانشگاه تهران و انجمن سیستم‌های فازی ایران و همکاری برخی سازمان‌ها بویژه شهرداری تهران، کنگره‌ای در نکوداشت پروفسور زاده در اسفند ۱۳۹۴ و تقریبا همزمان با نود و پنجمین سالروز تولد ایشان در دانشکده فنی دانشگاه تهران برگزار شد. در مراسم افتتاحیه این کنگره مدرک دکترای افتخاری دانشگاه تهران به پروفسور زاده اهدا شد. البته خود ایشان به دلیل کهولت سن در آن مراسم حضور نداشت، و پروفسور ویتولد پدریچ از محققان برجسته در سیستم‌های فازی از طرف ایشان در مراسم حضور داشتند.

سید محمود طاهری: خوشبختانه توجه به ریاضیات فازی و منطق فازی و به طور کلی سیستم‌های فازی در ایران درخور توجه بوده است. انجمن سیستم‌های فازی ایران در سال ۱۳۸۶ تاسیس شد. انجمن سیستم‌های هوشمند ایران نیز حدود دو دهه است که تاسیس شده است. این دو انجمن تاکنون حدود ۲۸ همایش بین‌المللی یا ملی و ده‌ها کارگاه تخصصی برگزار کرده‌اند. از جمله در سال جاری، نهمین سمینار آمار و احتمال فازی در اردیبهشت امسال در دانشگاه مازندران برگزار شد و در آبان سال جاری سومین کنفرانس محاسبات نرم در دانشگاه گیلان برگزار میشود. همچنین در اسفند امسال هشتمین کنگره مشترک سیستم‌های فازی و هوشمند ایران در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار خواهد شد، که از همین فرصت استفاده می‌کنم و از علاقمندان برای شرکت در این کنفرانس دعوت می‌کنم.

دیگر فعالیت مهم انجمن سیستمهای فازی ایران، انتشار مجله پژوهشی به زبان انگلیسی است که از ۱۷ سال قبل به طور منظم چاپ می‌شود و در فهرست‌های معتبر مانند ISI و SCOPUS نمایه می‌شود و پروفسور زاده سردبیر افتخاری آن بودند. به تازگی نیز انجمن اقدام به راه‌اندازی مجله علمی-ترویجی به زبان فارسی با عنوان سیستم‌های فازی و کاربردها نموده است که تاکنون سه شماره از آن منتشر شده‌اند.

در دانشگاه‌ها نیز وضع کم و بیش مناسبی داریم. دروس متعددی در منطق فازی و ریاضیات فازی و کنترل فازی هم‌اکنون در بسیاری از دانشگاه‌ها ارائه می‌شود. پایان‌نامه‌های ارشد و رساله‌های دکترا در این زمینه‌ها نوشته می‌شود که بسیاری از آنها سطح کیفی خوبی دارند. البته مانند هر زمینه دیگر شاهد برخی کارهای سطح پایین نیز هستیم. فارغ از برخی کارهای ضعیف، باعث افتخار است که در آخرین گزارش‌ها، کشور ایران در رتبه چهارم جهانی در حوزه سیستم‌های فازی قرار دارد. اما در زمینه کاربرد سیستم‌های فازی در ایران، فاصله زیاد با سطح مطلوب داریم. افزون اینکه، متاسفانه این نظریه به طور شایسته، دقیق و رسا به جامعه معرفی نشده است. به ویژه متون علمی فارسی مناسب مجامع علمی و دانشگاهی به اندازه کافی تالیف و تدوین نشده است و خصوصا بیشتر محققان علوم انسانی در ایران با این نظریه و توانایی‌های آن آشنایی ندارند یا اینکه آشنایی‌ها کافی و دقیق نیست.

۰ نظر
۰ ۰
۳۱ شهریور ۰۲ ، ۱۷:۲۹

فرزاد تات

۰

مطالعۀ جامعه شناختی احساسات و رهبری سیاسی

فرزاد تات | جمعه, ۳۱ شهریور ۱۴۰۲، ۰۵:۲۳ ب.ظ

۰ نظر
۰ ۰
۳۱ شهریور ۰۲ ، ۱۷:۲۳

فرزاد تات

۰

دانش نورمیتیو

فرزاد تات | جمعه, ۳۱ شهریور ۱۴۰۲، ۰۴:۵۳ ب.ظ

۰ نظر
۰ ۰
۳۱ شهریور ۰۲ ، ۱۶:۵۳

فرزاد تات

۰

TOPSIS

فرزاد تات | جمعه, ۳۱ شهریور ۱۴۰۲، ۰۴:۵۲ ب.ظ

شاخصی به نام شباهت با راه حل مثبت- ایده آل و دوری از راه حل منفی-ایده آل

۰ نظر
۰ ۰
۳۱ شهریور ۰۲ ، ۱۶:۵۲

فرزاد تات

دانشجویان کارشناسی ارشد مهندسی برق کنترل

۴۰۴۷ مطلب در شهریور ۱۴۰۲ ثبت شده است