اگر کالای تجزیه پذیرباشد و تعدادی از کل مشکل از حیث فاقد وصف بودن بودآن قسمت منحل می شود.

اگر منحل شود و باطل شود تبعض صفقه ایجاد می شود.

خیار تبعّض صفقه‌ یکی از اختیارات فسخ معامله است.

تبعض مصدر باب تفعّل است. کلمه صفقه به فتح صاد و سکون فاء و فتحِ قاف تلفظ می گردد.
 

۲ - تعریف خیار تبعض صفقه

[ویرایش]

---

خیار تبعّض صَفقه، خیار ثابت به سبب بطلان معامله نسبت به بعض کالا یا بها ى آن می باشد.
 

۳ - ماهیت خیار تبعض صفقه

[ویرایش]

---

ماهیت خیار تبعّض صفقه عبارت است از تسلّط فروشنده یا خریدار بر فسخ عقد به سبب بطلان معامله نسبت به بخشى از کالا یا بها ى آن. تفاوت این خیار با خیار شرکت در این است که در خیار شرکت عوض معامله یک چیز است؛ کالا یا بهاى آن که معامله نسبت به بعض آن صحیح و نسبت به بعض دیگر باطل است؛ اما در خیار تبعّض صفقه عوض معامله گاه یک چیز است که معامله نسبت به بعض آن صحیح و نسبت به بعض دیگر باطل است و گاه دو چیز، که معامله نسبت به یکى صحیح و نسبت به دیگرى باطل خواهد بود.
برخى، خیار تبعّض صفقه را تنها در صورت تعدّد کالا یا بهاى آن جارى دانسته‌اند و صورت یکى بودن کالا یا بهاى آن را مجراى خیار شرکت مى‌دانند.

^[۱]

 

۴ - کاربرد خیار تبعض صفقه در فقه

[ویرایش]

---

از این عنوان در باب تجارت سخن رفته است.
 

۵ - احکام خیار تبعض صفقه

[ویرایش]

---

هرگاه خریدار در یک معامله دو چیز را بخرد و سپس معلوم شود که یکى از آن دو قابل تملک نیست یا از آنِ غیر فروشنده است و او اجازه فروش آن را ندهد، معامله نسبت به آن بخش باطل است و خریدار نسبت به بخش دیگر از کالا ى مورد معامله خیار تبعّض صفقه پیدا مى‌کند و مى‌تواند عقد را فسخ کند یا آن را در برابر بهاى آن بخش از کالا امضا و اضافه بهاى پرداختى را باز پس گیرد. حکم یاد شده در موردى که فروشنده دو چیز را به عنوان بها ى کالا دریافت کند و عقد نسبت به یکى باطل باشد نیز جارى است.

^[۲]

^[۳]

^[۴]

 

۶ - پانویس

[ویرایش]

---

۱.	↑ الروضة البهیة ج ۳، ص ۵۰۹- ۵۱۱.
۲.	↑ الروضة البهیة ج ۳، ص ۵۱۰
۳.	↑ الاحکام الواضحة (فاضل)ص ۳۲۳.
۴.	↑ کلمة التقوى ج ۴، ص ۵۲

خیار تبعض صفقه در قانون مدنی

تبعض در لغت به معنای تجزیه و چندپاره شدن بوده و صفقه نیز به معنای معامله می باشد. مطابق ماده قانونی، خیار تبعض صفقه در حقوق مدنی زمانی ایجاد می شود که یک معامله به دو بخش تجزیه می گردد، بدین صورت که یک بخش آن صحیح بوده و بخش دیگر، باطل می باشد.

در کلی در معین و کلی فی الذمه اگربعضیس مصدایق واجد وبعضی فاقد وصف باشند...

ابتدا الزام می کنیم اگر نشد نسبت به کالاهای فاقد وصف معامله (بخشی از معامله) را فسخ می کنیم.

درشرط نتیجه حین العقد کاری را انجام می دهیم می تواند اثرش درآینده بیاید یا نیاید.

تعهد به تسلیم می تواند متعذرباشد یا نباشد.

اگر انجام تعهدات اصلی حین العقد مقدورنباشد عقد باطل است.مثلا ماشین خارجی بخواهیم تحویل دهیم بعدا وارداتش ممنوع شود

اگر بعد از عقد مقدور نباشد

کلی(کلی فی الذمه) بود باطل است

کلی در معین

معین بود منفسخ است

ذات عقد رهن مدت نیست می توانیم مدت بگذاریم یا نگذاریم.شرطش صحیح است.

بیع به طریق عمری دائمی است.اگرشرط فسخ بگذاریم بیع باطل است چون خلاف دائمی بودن است

فروش اموال دولتی تشریفاتی است.